Chấn thương xương khớp là tình trạng phổ biến, có thể gặp ở mọi lứa tuổi, đặc biệt là người chơi thể thao, lao động nặng hoặc người cao tuổi. Nhiều trường hợp tưởng chừng đơn giản nhưng nếu xử lý sai cách có thể để lại biến chứng lâu dài, ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.
Chấn thương xương khớp là gì?
Chấn thương xương khớp là tình trạng xương, khớp, dây chằng, gân hoặc cơ bị tổn thương do tác động mạnh từ bên ngoài hoặc do vận động sai tư thế. Các mức độ tổn thương có thể từ nhẹ như bong gân, căng cơ cho đến nặng như gãy xương, trật khớp hay đứt dây chằng.
Nguyên nhân thường gặp gồm: té ngã, va chạm khi chơi thể thao, tai nạn giao thông, lao động nặng hoặc lão hóa xương khớp ở người lớn tuổi.
Các loại chấn thương xương khớp thường gặp
1. Gãy xương
Xảy ra khi xương bị nứt hoặc gãy do va đập mạnh. Người bệnh cảm thấy đau dữ dội, sưng, biến dạng hoặc không thể cử động vùng bị tổn thương. Một số vị trí gãy xương phổ biến là cổ tay, cẳng tay, mắt cá chân và xương đùi.
2. Trật khớp
Là tình trạng các đầu xương trượt khỏi vị trí bình thường, gây sưng đau và hạn chế vận động. Trật khớp vai, khuỷu tay và khớp gối là các vị trí dễ gặp nhất.
3. Bong gân – căng cơ
Bong gân là dây chằng bị kéo giãn hoặc rách, trong khi căng cơ là tổn thương ở phần cơ hoặc gân. Các vị trí thường gặp là mắt cá chân, đầu gối, cổ tay và vùng lưng dưới.
4. Rách hoặc đứt dây chằng
Dây chằng có nhiệm vụ cố định khớp, khi bị rách hoặc đứt sẽ khiến khớp mất ổn định. Tổn thương này thường xảy ra ở khớp gối, đặc biệt là dây chằng chéo trước (ACL).
5. Rách sụn chêm đầu gối
Thường gặp ở vận động viên hoặc người chơi thể thao đối kháng. Người bệnh cảm thấy đau, sưng, nghe tiếng “lục cục” khi co duỗi đầu gối.
6. Hội chứng ống cổ tay
Do dây thần kinh giữa ở cổ tay bị chèn ép, thường gặp ở người làm việc văn phòng, thợ may hoặc tài xế. Triệu chứng là tê, đau buốt và yếu ngón tay cái, ngón trỏ, ngón giữa.
7. Viêm cân gan chân
Là nguyên nhân phổ biến gây đau gót chân, thường gặp ở người thừa cân, đứng lâu hoặc chạy bộ nhiều. Cảm giác đau thường rõ nhất vào buổi sáng khi vừa bước xuống giường.
8. Vi chấn thương lặp lại
Do vận động sai tư thế hoặc lặp lại động tác nhiều lần, làm tổn thương mô mềm, gân và dây chằng. Loại chấn thương này thường gặp ở tay, khuỷu tay và vai.
Cách sơ cứu khi bị chấn thương xương khớp
1. Đánh giá mức độ tổn thương
Xác định vị trí đau, sưng, biến dạng hoặc chảy máu. Nếu nghi ngờ gãy xương hoặc trật khớp, không di chuyển người bệnh mà nên cố định tạm thời vùng tổn thương.
2. Áp dụng nguyên tắc R.I.C.E
- Rest (nghỉ ngơi): Dừng ngay mọi hoạt động.
- Ice (chườm lạnh): Chườm đá 15–20 phút để giảm sưng đau.
- Compression (băng ép): Dùng băng thun cố định nhẹ vùng tổn thương.
- Elevation (kê cao): Kê vùng bị thương cao hơn tim để hạn chế sưng.
3. Đưa đến cơ sở y tế
Nếu đau nhiều, khớp biến dạng, cử động khó hoặc nghi gãy xương, cần đưa người bệnh đến cơ sở y tế sớm nhất để được chẩn đoán và điều trị.
Phương pháp điều trị chấn thương xương khớp
- Dùng thuốc: Giảm đau, kháng viêm theo chỉ định của bác sĩ.
- Nẹp cố định hoặc bó bột: Giúp xương khớp ổn định và phục hồi tự nhiên.
- Vật lý trị liệu: Tăng tuần hoàn máu, giảm đau và phục hồi vận động.
- Phẫu thuật: Áp dụng cho các trường hợp gãy xương nặng, đứt dây chằng hoặc trật khớp phức tạp.
Cách phòng ngừa chấn thương xương khớp
1. Tập luyện đúng cách
Khởi động kỹ trước khi tập thể thao, lựa chọn bài tập phù hợp thể trạng, tránh vận động quá sức.
2. Chế độ dinh dưỡng tốt cho xương khớp
Bổ sung canxi, vitamin D, magie và omega-3 từ sữa, cá, rau xanh, các loại hạt để duy trì xương chắc khỏe.
3. Duy trì cân nặng hợp lý
Giúp giảm tải áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và cổ chân.
4. Dùng dụng cụ bảo hộ khi vận động
Đệm đầu gối, cổ tay hoặc đai lưng giúp hạn chế nguy cơ tổn thương khi tập luyện hoặc làm việc nặng.
Tóm lại, chấn thương xương khớp là tình trạng có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Việc sơ cứu đúng cách và điều trị kịp thời đóng vai trò quan trọng giúp phục hồi nhanh, tránh biến chứng lâu dài. Nếu xuất hiện dấu hiệu sưng đau, biến dạng hoặc hạn chế vận động, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa xương khớp để được thăm khám và điều trị an toàn, hiệu quả.
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Thôn Hòa Bình- xã Thái Long- Thành phố Tuyên Quang