Viêm đường ruột là tình trạng tổn thương niêm mạc ruột gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng. Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, một chế độ ăn uống hợp lý đóng vai trò quan trọng trong việc làm dịu các triệu chứng, phục hồi sức khỏe đường ruột và hạn chế biến chứng.
Vậy khi bị viêm đường ruột, người bệnh nên ăn gì và kiêng gì? Dưới đây là những hướng dẫn dinh dưỡng giúp hỗ trợ điều trị và cải thiện hệ tiêu hóa hiệu quả.
Người viêm đường ruột nên ăn gì?
1. Tinh bột dễ tiêu hóa, ít chất xơ thô
Trong giai đoạn ruột đang bị tổn thương, ưu tiên lựa chọn các loại tinh bột mềm, dễ tiêu như cháo loãng, cơm nát, bánh mì trắng, khoai tây nghiền hoặc mì gạo. Những thực phẩm này giúp cung cấp năng lượng thiết yếu mà không gây áp lực lên hệ tiêu hóa.
Lưu ý: Nên tránh ngũ cốc nguyên hạt hoặc thực phẩm giàu chất xơ không tan trong giai đoạn cấp vì có thể làm tăng cảm giác đầy hơi, đau bụng hoặc tiêu chảy.
2. Đạm dễ tiêu, ít béo
Thịt nạc gà, cá hấp, trứng luộc kỹ và đậu phụ mềm là những nguồn cung cấp protein lý tưởng. Chúng hỗ trợ phục hồi các tổn thương ở niêm mạc ruột mà không gây gánh nặng cho hệ tiêu hóa như các loại thịt đỏ hay món chiên rán.
3. Rau củ nấu chín kỹ
Rau củ giàu chất xơ hòa tan như cà rốt, bí đỏ, cải bó xôi, bí xanh khi được nấu mềm sẽ giúp bảo vệ niêm mạc ruột, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn có lợi phát triển và làm dịu các phản ứng viêm. Hạn chế rau sống, rau có xơ cứng hoặc chế biến chưa kỹ.
4. Trái cây ít axit, giàu dưỡng chất
Chuối chín, đu đủ, bơ, táo hấp là những lựa chọn an toàn giúp bổ sung vitamin và khoáng chất thiết yếu. Những loại trái cây này vừa dễ tiêu hóa, vừa hỗ trợ làm dịu niêm mạc ruột bị viêm.
5. Thực phẩm chứa probiotic tự nhiên
Sữa chua ít đường hoặc kefir (sữa lên men) có chứa lợi khuẩn giúp tái lập hệ vi sinh đường ruột, cải thiện tiêu hóa và giảm tiêu chảy. Tuy nhiên, nếu người bệnh không dung nạp lactose, cần chọn các sản phẩm không chứa lactose hoặc sử dụng probiotic dạng viên theo chỉ định của bác sĩ.
6. Chất béo lành mạnh
Chất béo không bão hòa (từ dầu ô liu, cá hồi, bơ…) giúp hấp thu vitamin tan trong dầu và hỗ trợ chống viêm. Khi các triệu chứng đã giảm nhẹ, người bệnh có thể bổ sung nhóm chất béo này với lượng vừa phải để hỗ trợ phục hồi mô ruột.
7. Thực phẩm giàu hoạt chất chống viêm
Một số thực phẩm tự nhiên như tỏi, mật ong nguyên chất, nghệ (chứa curcumin), và gừng có khả năng chống viêm, giảm đau, hỗ trợ tiêu hóa và tăng cường sức đề kháng. Tuy nhiên, không nên lạm dụng vì có thể gây kích ứng nếu dùng sai cách hoặc dùng khi ruột đang tổn thương nặng.
Viêm đường ruột nên kiêng gì để tránh làm bệnh nặng hơn?
Bên cạnh việc tăng cường thực phẩm lành mạnh, người bệnh cần loại bỏ hoặc hạn chế các nhóm thực phẩm dễ gây kích ứng ruột, cụ thể:
1. Đồ ăn cay, nhiều dầu mỡ
Thức ăn chiên xào, cay nóng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm, gây đau bụng và tiêu chảy nhiều hơn. Người bệnh nên tránh ớt, tiêu, cà ri, thức ăn nhanh hoặc đồ ăn chế biến sẵn.
2. Đồ uống chứa chất kích thích
Cà phê, rượu, bia, trà đặc không chỉ làm rối loạn nhu động ruột mà còn phá vỡ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, gây mất nước và làm giảm hiệu quả thuốc điều trị.
3. Thực phẩm nhiều phụ gia, chế biến sẵn
Đồ hộp, xúc xích, mì gói, nước ngọt có ga… chứa nhiều chất bảo quản, hương liệu và phụ gia nhân tạo có thể gây rối loạn tiêu hóa, tăng sinh khí và làm tổn thương niêm mạc ruột.
4. Trái cây chua hoặc nhiều xơ thô
Trái cây họ cam quýt, dứa, xoài xanh hoặc trái cây sấy khô dễ gây kích ứng và tiêu chảy. Hạn chế ăn vỏ trái cây hoặc rau sống nhiều xơ trong thời gian ruột đang viêm.
5. Sữa và chế phẩm từ sữa
Khi đường ruột bị viêm, cơ thể có thể tạm thời không dung nạp được lactose – thành phần chính trong sữa. Sử dụng sữa tươi, phô mai, kem có thể khiến người bệnh bị đầy hơi, tiêu chảy hoặc đau bụng.
Chú ý: Hạn chế thực phẩm chứa FODMAP cao
FODMAP là nhóm carbohydrate dễ lên men, gây đầy hơi, chướng bụng và tiêu chảy ở người có cơ địa nhạy cảm. Các thực phẩm cần lưu ý bao gồm:
- Sữa và chế phẩm từ sữa (nếu chứa lactose)
- Một số loại trái cây sấy, chất tạo ngọt như sorbitol, mannitol…
Nếu được bác sĩ chỉ định, chế độ ăn low-FODMAP có thể được áp dụng để giảm triệu chứng. Tuy nhiên, cần thực hiện có giám sát để tránh thiếu chất.
Lưu ý quan trọng khi xây dựng thực đơn cho người viêm đường ruột
- Theo dõi phản ứng cơ thể: Ghi chú sau mỗi bữa ăn để phát hiện thực phẩm gây kích ứng.
- Chia nhỏ bữa ăn: Ăn 4–6 bữa nhỏ mỗi ngày thay vì 2–3 bữa lớn.
- Bổ sung đủ nước: Đảm bảo uống từ 1.5–2 lít nước/ngày, đặc biệt khi có tiêu chảy.
- Cân nhắc bổ sung vi chất: Có thể cần bổ sung sắt, acid folic, vitamin D, B12 nếu hấp thu kém – cần có chỉ định từ bác sĩ.
- Không tự ý dùng thực phẩm chức năng: Sử dụng không đúng liều lượng có thể gây hại cho gan, thận và chuyển hóa cơ thể.
Chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và hỗ trợ điều trị bệnh viêm đường ruột. Tùy thuộc vào mức độ viêm và thể trạng mỗi người, cần có kế hoạch dinh dưỡng cá nhân hóa, tốt nhất nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ chuyên khoa hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo an toàn và hiệu quả lâu dài.
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Thôn Hòa Bình- xã Thái Long- Thành phố Tuyên Quang